Ο Θανάσης Βασιλακόπουλος είναι τελειόφοιτος μεταπτυχιακών Σπουδών Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής και έχει υπηρετήσει στην Κέντρο Εκπαίδευσης Ειδικών Δυνάμεων
Του Θανάση Βασιλακόπουλου
Το διήμερο 13 και 14 Ιανουαρίου, σε δηλώσεις του στη «Σύνοδο Κορυφής για την Ενέργεια και την Οικονομία της Λιβύης 2024», ο Υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Α. Μπαϊρακτάρ, αποκάλυψε τις στενές επαφές κυβέρνησης Ντμπεϊιμπά – Άγκυρας, στη βάση του Μνημονίου Συνεργασίας των δυο χωρών το 2022 καθώς και του Τουρκολιβυκό Μνημόνιο οριοθέτησης ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας του 2019. Μετά από το Μνημόνιο του 2022, η τουρκική εταιρία ΤPAO έχει αναλάβει τις έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης με τον Μπαϊρακτάρ να εκθειάζει τις ικανότητες των τουρκικών ερευνητικών πλοίων και γεωτρύπανωνπου εξασφαλίζουν αμφιβόλου ποιότητας και καταστρεπτικές για το περιβάλλον έρευνες. Το παραπάνω Μνημόνιο Συνεργασίας, που εμπεριείχε σαφείς αναφορές στο παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019, είχε προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις της ελληνικής πλευράς με τον πρώην ΥΠ.ΕΞ. Νίκο Δένδια να αρνείται να συναντηθεί με την ομόλογο του Nαίγια Μανγκούς, ως ένδειξη διαμαρτυρίας.
Την ειδοποιό διαφορά με το σήμερα, αποτελεί η υπογραφή της «Διακήρυξης των Αθηνών» που καλεί Ελλάδα και Τουρκία «να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους». Η «αυτοδέσμευση» της Ελλάδος απέναντι στην Τουρκία, χωρίς ωστόσο να έχει προηγηθεί αλλαγή των τουρκικών θέσεων και διεκδικήσεων (παρά μόνο ρητορικής) εγείρει σημαντικά ερωτήματα για τη στάση της ελληνικής πλευράς στην παραπάνω επικαιροποίηση του Τουρκολιβυκού μνημονίου.
Η Τουρκική πλευρά φαίνεται πως προβαίνει σε «εργαλειοποίηση» της Λιβύης για κινήσεις επί του πεδίου, με φόντο τις απολήξεις του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, που αγνοούν παντελώς την ύπαρξη ελληνικών νησιών και εξυπηρετούν το αφήγημα της Γαλάζιας Πατρίδας. Η Λιβύη, πριν μερικές εβδομάδες, με σχετική επιστολή στον ΟΗΕ, προέβη στην ανακήρυξη Συνορεύουσας Ζώνης για 24 ν.μ. προς βορά, στρεφόμενη φανερά ενάντια στην Αίγυπτο και την μονομερή ανακήρυξη αιγυπτιακής ΑΟΖ, που επήλθε ως απάντηση στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019. Από τις λιβυκές δράσεις όμως, δεν πλήττεται μόνο η Αίγυπτος.
Η προσπάθεια επικαιροποίησης του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου από τη Λιβύηκαθώς και το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτηςδημιουργούν τετελεσμένα για την Ελλάδα, ήτοι την εν πολλοίς υφαρπαγή μεγάλου μέρους της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίου της Κρήτης. Το παράνομο κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης με άνοιγμα 180 ν.μ (όριο 24ν.μ.), μετατρέπει όλη τη θαλάσσια αυτή περιοχή σε εσωτερικά ύδατα, μετακινώντας τη γραμμή βάσεως αρκετά προωθημένα σε βάρος της Ελλάδας καθώς και της Ιταλίας. Η ενεργοποίηση του Μνημονίου θα είχε ως αποτέλεσμα τα τουρκικά ερευνητικά να εμφανιστούν νοτίως της Κρήτης, σε μια περιοχή όπου δραστηριοποιείται η αμερικανική ExxonMobil και όπου Ελλάδα και Λιβύη δεν έχουν προβεί σε οριοθέτηση ΑΟΖ. Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό πως οιενδεχόμενες τουρκικές προσπάθειες ερευνών, αποτελούν απευκταίο σενάριο για την ελληνική πλευρά και διαρκής πονοκέφαλος.
Όλα τα παραπάνω φέρνουν την Ελλάδα αντιμέτωπη με τις υποχρεώσεις απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο καθώς αποτελεί μια από τις λίγες χώρες που δεν έχει προβεί σε επέκταση των χωρικών της υδάτων σε όλη την επικράτεια της, κυρίως λόγω της απειλής πολέμου(casusbelli) από τη νατοϊκή «σύμμαχο» Τουρκία. Οι κινήσεις της λιβυκής κυβέρνησης της Τρίπολης υποχρεώνουν την ελληνική κυβέρνηση να επανεκτιμήσει άμεσα τα ζητήματα χάραξης γραμμών βάσης και κλεισίματος κόλπων στην επικράτειά της καθώς και της ασκούν πίεση περί επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. νοτίως της Κρήτης. Ακόμα, η Ελλάδα καλείται να υιοθετήσει πιο ενεργητική στάση απέναντι στη Λιβύη ώστε να προλάβει τυχόν δυσάρεστα νέα δεδομένα.
Για την Ελλάδα, θετικό είναι το γεγονός ότι στο παρελθόν, η Λιβύη έχει αποδεχτεί και έχει προσφύγει στο δικαστήριο της Χάγης, με την Τυνησία το 1982 και τη Μάλτα το 1985, καθώς και αποτελεί μέλος της Σύμβασης για το Δίκαιο της θάλασσας. Θετικό είναι επίσης το γεγονός της τοποθέτησης νέου πρέσβη στην Τρίπολη, σε ένα δύσκολο και εχθρικό περιβάλλον για τη χώρα μας. Στην περίπτωση που η Λιβύη αρνηθεί, η Ελλάδα κάλλιστα θα μπορεί να εκθέσει τη λιβυκή πλευρά για τις κινήσεις της με την Τουρκία που παραβιάζουν κατάφορα το Διεθνές Δίκαιο. Η Αθήνα, πρέπει να δράσει πρώτη, προτού η Άγκυρα με «Δούρειο Ίππο» τη Λιβύη θέσει τετελεσμένα επί του πεδίου. Οποιαδήποτε αντίδραση εκ μέρους της Τουρκίας για ενδεχόμενη παραβίαση από πλευράς Ελλάδος του πνεύματος της «Διακήρυξης των Αθηνών», πρέπει να πέσει στο κενό. Η ελληνική πλευρά θα πρέπει να απολέσει τυχόν φοβικά σύνδρομα του παρελθόντος, να αναλάβει πρωτοβουλίες, κάνοντας αντιληπτό και σε όλους τους τόνους πως οποιαδήποτε προσπάθεια σφετερισμού κυριαρχικών δικαιωμάτων (δυνητικών στη συγκεκριμένη περίπτωση) θα λάβει και αντίστοιχη απάντηση ανεξαρτήτως οποιασδήποτε συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
Για την Τουρκία που ερμηνεύει τα δεδομένα «AlaTurka» και στη βάση των παράλογων διεκδικήσεών της, οι ενδεχόμενες κινήσεις της Αθήνας θα ταράξουν την πλασματική αυτή ηρεμία που παρουσιάζεται ότι υπάρχει μεταξύ των δυο χωρών. Νομοτελειακά λοιπόν αφού η τουρκική πλευρά δεν έχει μεταβάλει ούτε στο ελάχιστο τις θέσεις της απέναντι στην Ελλάδα, δε θα αργήσει η στιγμή που τα «σύνορα της καρδιάς» του προέδρου Ερντογάν θα προσφέρουν ενέσεις ρεαλισμού στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον της εγγύς περιφέρειας της Ελλάδος καλεί τηχώρα μας να βρει λύσεις ώστε να προασπίσει τα συμφέροντα του ελληνισμού, πριν προκύψουντετελεσμένα και δημιουργηθούν καταστάσεις μη αναστρέψιμες.
