Χωριανόπουλος Άγγελος
Η Ελλάδα φαίνεται έτοιμη να αποσύρει τόσο τα πρώιμα μοντέλα F-16 όσο και τα γαλλικής κατασκευής μαχητικά Mirage 2000-5, ως μέρος μιας μεγάλης αναμόρφωσης των Ενόπλων Δυνάμεών της, συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Τα F-16 και τα Mirage θα μπορούσαν να είναι ελκυστικά στην αγορά μεταχειρισμένων και είναι αξιοσημείωτο ότι οι δύο τύποι έχουν επίσης συσχετιστεί επανειλημμένα με πιθανές μεταφορές στην Ουκρανία — η οποία θα μπορούσε να λάβει τα πρώτα της F-16 πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.
Ενώ οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις μεταρρύθμισης θα επηρεάσουν όλους τους κλάδους του Ελληνικού Στρατού, οι πιθανές αλλαγές στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία είναι ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες. Τις αλλαγές περιέγραψε χθες ο Έλληνας υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας σε τηλεοπτική του συνέντευξη και στη συνέχεια αναφέρθηκαν από την Καθημερινή. Μεταξύ των «πολύ ριζικών αλλαγών» που ανακοίνωσε ο κ. Δένδιας είναι η σχεδιαζόμενη απόσυρση μέρους του παλαιότερου εξοπλισμού μάχης της Πολεμικής Αεροπορίας.
Ο παράγοντας F-35A JSF, τα Rafale και η ενοποίηση του Στόλου
«Έχουμε ένα φορτίο διαφορετικών τύπων αεροσκαφών. Έχουμε F-4, Mirage 2000-5, Block 30 F-16, Block 50 F-16, Block 52 F-16, Viper F-16 και Rafale», εξήγησε ο κ. Δένδιας. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο», πρόσθεσε ο κ. Δένδιας. «Τα F-4 πρέπει να αποσυρθούν και, αν είναι δυνατόν, να πουληθούν. Το Mirage 2000-5 είναι ένα εξαιρετικά ικανό αεροπλάνο και μπορεί να πουληθεί. Τα Block 30 F-16 πρέπει να πουληθούν. Και νομίζω ότι θα μπορέσουμε να πουλήσουμε τα [Mirage 2000-5 και Block 30 F-16].” Αυτή η τελευταία δήλωση δημιούργησε αμφιβολίες για το αν θα βρεθεί ποτέ πελάτης για τα F-4 Phantom, έναν τύπο που γρήγορα εξαφανίζεται από υπηρεσία σε αρκετές αεροπορίες του κόσμου.
Ανεξαρτήτως τούτου, η λειτουργία τόσων διαφορετικών τύπων σε ποικίλες διαμορφώσεις είναι μια σοβαρή οικονομική επιβάρυνση για την Ελλάδα, ειδικά όσον αφορά τις αυξανόμενες απαιτήσεις συντήρησης.
Η μελλοντική Ελληνική Πολεμική Αεροπορία που οραματίζεται ο κ. Δένδιας θα είναι πιο ομοιογενής και θα προσφέρει καλύτερα επίπεδα διαλειτουργικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα είναι επίσης απασχολημένη με την εισαγωγή νέου εξοπλισμού για την Πολεμική Αεροπορία. Εκτός από τις προαναφερθείσες αναβαθμίσεις σε Viper για ένα μέρος των υπαρχόντων F-16, καταφθάνουν και τα Rafale, με μαχητικά F-35A stealth προγραμματισμένα για το μέλλον. Με αυτό κατά νου, ο κ. Δένδιας επιβεβαίωσε τις φιλοδοξίες για την ολοκλήρωση της αναβάθμισης Viper, που όπως είπε είχε καθυστερήσει, καθώς και την κίνηση προς την αγορά επιπλέον Rafale. Ο υπουργός Άμυνας θέλει να αγοραστούν άλλα έξι από τα γαλλικά μαχητικά, πέρα από τα 24 που έχουν ήδη αποκτηθεί.
Όσον αφορά το F-35, ο κ. Δένδιας είπε ότι η Ελλάδα θέλει την πιο ικανή έκδοση Block 4, η οποία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, εν μέσω συνεχιζόμενων προβλημάτων με τη ραχοκοκαλιά του λογισμικού και του υλικού που θα επιτρέψουν αυτές τις νέες δικτυοκεντρικές δυνατότητες. Στο παρελθόν, υπήρχαν ενδείξεις ότι η Ελλάδα μπορεί να επιλέξει μεταχειρισμένα F-35, για να επιταχύνει την παράδοση μαχητικών stealth. Όπως και να έχει, περιμένοντας το Block 4, ο κ. Δένδιας πιστεύει ότι η Lockheed Martin «θα έχει θεραπεύσει όλη την παιδική ασθένεια του αεροσκάφους πέμπτης γενιάς».
Η “έλευση του παρελθόντος”
Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ενέκρινε την πιθανή πώληση στην Ελλάδα έως και 40 F-35A και σχετικού εξοπλισμού με εκτιμώμενο κόστος έως και 8,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Μια τέτοια συμφωνία χρειάζεται ακόμα την έγκριση του Κογκρέσου, αλλά αυτό είναι πιθανότατα μία τυπική διαδικασία. Εξετάζοντας τα συγκεκριμένα αεροσκάφη που πρόκειται να απορριφθούν, τα F-16 αποτελούν τα εναπομείναντα των 34 μονοθέσιων F-16C και έξι διθέσιων F-16D Block 30 που προμηθεύτηκε η ΠΑ στο πλαίσιο του προγράμματος Εξωτερικών Στρατιωτικών Πωλήσεων Peace Xenia I και παραδόθηκε μεταξύ 1988 και 1990.
Ακολούθησαν διαδοχικές παραγγελίες για Block 50 F-16C/D ικανά για αποστολές νυχτερινής κρούσης με το σύστημα στοχοποίησης LANTIRN και το σύστημα πλοήγησης ακόμα και μέσω βλημάτων AGM-88 High-Speed Anti-Radiation Missile (HARM). Έπειτα ήρθαν τα Block 52+ F-16C/D με ομοιόμορφες δεξαμενές καυσίμου για εκτεταμένη εμβέλεια και τέλος τα Block 52+ Advanced F-16C/Ds. Ο εκσυγχρονισμός F-16V της Ελλάδας απευθύνεται σε 84 αεροσκάφη — όλα τα Block 52+ και Block 52+ — τα οποία θα λαμβάνουν, μεταξύ άλλων, AN/APG-83 Scalable Agile Beam Radar (SABR) με ραντάρ ενεργούς ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), Raytheon Modular Mission Computer, αναδιαμορφωμένο πιλοτήριο, συμπεριλαμβανομένου του Joint Helmet Mounted Cueing System (JHMCS) δεύτερης γενιάς ΙΙ και ο σύνδεσμος δεδομένων Link 16.
Συνολικά, η τύχη των αεροσκαφών Block 30 είναι ασαφής εδώ και αρκετό καιρό, με προηγούμενες προτάσεις ότι θα μπορούσαν να εκποιηθούν ή ίσως να χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικά.
Τα αεριωθούμενα αεροπλάνα Block 30 έχουν ενοποιηθεί σε μια ενιαία μοίρα και έχουν υποβληθεί σε παράταση ζωής τύπου Falcon UP, που σημαίνει ότι έχουν ακόμα μερικές πολύτιμες ώρες πτήσης. Στη συνέχεια, η Ελλάδα είχε αποκτήσει άλλα 15 νέα Mirage 2000-5BG /EG jet και έφερε 10 από τα προηγούμενα αεροσκάφη της στο ίδιο πρότυπο. Αυτά τα μεταγενέστερα αεριωθούμενα αεροσκάφη είναι οπλισμένα με τον πύραυλο MBDA MICA, διαθέσιμο σε παραλλαγές καθοδήγησης με ραντάρ και υπέρυθρου φάσματος, καθώς και με τον πύραυλο cruise MBDA SCALP-EG, ο οποίος έχει προμηθευτεί και χρησιμοποιηθεί από την Ουκρανία.
Τέλος, τα εναπομείναντα F-4E της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, παρόλο που έχουν υποβληθεί σε εκσυγχρονισμό αεροηλεκτρονικού εξοπλισμού, είναι απίθανο να βρουν πελάτες διεθνώς εάν προσφερθούν προς πώληση, πέρα ίσως ως μουσειακά εκθέματα. Παρά ορισμένες προηγμένες δυνατότητες – συμπεριλαμβανομένων των έγχρωμων πολυλειτουργικών οθονών και του HOTAS, των συστημάτων στοχοποίησης με λέιζερ Rafael Litening II και των πυραύλων AIM-120 AMRAAM – η περιορισμένη διάρκεια ζωής που απομένει και οι παλαιές υποδομές για την υποστήριξή τους θα έκανε την εισαγωγή τους μία εξαιρετικά δαπανηρή προσπάθεια προσφέροντας πολύ μικρή επιχειρησιακή απόδοση.
Ο παράγοντας Ουκρανία
Η μόνη χώρα ο οποία αγοράζει μέσω τύπου hot transfer διαδικασιών ειναι η Ουκρανία, ειδικότερα στον στόλο των μαχητικών αεροσκαφών και των βλημάτων αέρος-εδάφους.
Το Κίεβο, μετά από πολύ σκληρή εκστρατεία, πρόκειται τελικά να λάβει F-16, με αυτά να προέρχονται από μια πολυεθνική ευρωπαϊκή κοινοπραξία με επικεφαλής τη Δανία και την Ολλανδία. Η ακριβής κατανομή των αριθμών αυτών που θα προσφέρουν διαφορετικές χώρες είναι ασαφής, με ορισμένα να προορίζονται για εκπαίδευση και άλλα να κατευθύνονται στην Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία για επιχειρησιακή χρήση. Εκτός από τη Δανία, η οποία έχει υποσχεθεί παράδοση 19 αεροσκαφών, και η Ολλανδία, με φερόμενα μέχρι 48, η Νορβηγία έχει επίσης δηλώσει ότι θα επιδιώξει να παραδόσει από πέντε έως δέκα F-16 στην Ουκρανία. Ωστόσο, η Ελλάδα, μέχρι στιγμής, δεν έχει αναφερθεί σε αυτές τις συζητήσεις.
Δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί μέρος των Ευρωπαϊκών Συμμετεχουσών Πολεμικών Αεροποριών (EPAF), τα αεροσκάφη της δεν θα έχουν τα ίδια κοινά πλεονεκτήματα που μοιράζονται οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στην ουκρανική προσπάθεια. Τούτου λεχθέντος, η διαθεσιμότητα δυνητικά δεκάδων επιπλέον Mirage 2000 – συμπεριλαμβανομένων πιο προηγμένων εκδόσεων Mirage 2000-5 – θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανεξέταση αυτών των σχεδίων.
Στο παρελθόν, η Ελλάδα εξέτασε επίσης το ενδεχόμενο μεταφοράς άλλων βαρέων όπλων στην Ουκρανία, με πιο αξιοσημείωτη πρόταση για την αποστολή των αντιαεροπορικών συστημάτων εδάφους-αέρος μεγάλου βεληνεκούς S-300. Ασυνήθιστα για ένα μέλος του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα έχει αρκετά σημαντικά αποθέματα αεράμυνας σοβιετικής εποχής και ρωσικής κατασκευής, ενώ στις αρχές του τρέχοντος έτους υπήρξαν αναφορές ότι η Αθήνα θα μπορούσε να είναι έτοιμη να παράσχει μερικά από αυτά στην Ουκρανία.
Ως έχει, η Ελλάδα φαίνεται έτοιμη να αποσύρει τα Block 30 F-16 καθώς και τουλάχιστον ένα μέρος του στόλου της Mirage. Όλα αυτά τα αεροσκάφη παραμένουν περιουσιακά στοιχεία υψηλών ικανοτήτων που θα μπορούσαν σχετικά εύκολα να ενσωματωθούν στους υπάρχοντες στόλους άλλων εθνών. Θα μπορούσαν επίσης να είναι πολύ ελκυστικές εξαγορές για ιδιώτες εργολάβους που θέλουν να προσφέρουν υπηρεσίες «red-sky».
Συμπεράσματα
Υπάρχουν κάποιες καταστάσεις οι οποίες ισχύουν γενικά στο Διεθνές Σύστημα. Και κάποια νούμερα που δυστυχώς δεν αλλάζουν. Η εισαγωγή νέου τύπου μαχητικών αεροσκαφών (είτε μιλάμε για Rafale έιτε για F-35A) δημιουργεί προβλήματα διαχείρισης και κατανομής εργατικού δυναμικού σε όλες τις Πολεμικές Αεροπορίες του πλανήτη. Όχι μόνον στην Ελληνική. Η διαμόρφωση νέων εγκαταστάσεων για τα F-35A, η εκπαίδευση νέου προσωπικού για δικαδικασίες συντήρησης και υλικοτεχνικής υποστήριξης αλλά και η εκπαίδευση μηχανικών σε συντήρηση πολλαπλών τύπων μαχητικών αεροσκαφών είναι μία διαδικασία που αναγκάστηκα συμβαίνει και θα συνεχίσει να συμβαίνει. Με σημαντικότερο πρόβλημα, αυτό των περιορισμένων εισαγωγών νέων επαγγελματιών σε αυτά τα πόστα του Στρατεύματος.
Ο ιδιωτικός τομέας της αεροναυπηγικής, κυρίως λόγω των αυξημένων μισθολογικών απολαβών, αποροφάει με πολύ ταχύτερο τρόπο τους επαγγελματίες αυτούς. Τα προβλήματα αυτά είναι υπαρκτά. Και δεν ισχύουν μόνο για την Ελλάδα. Το αν η κίνηση του ΥΠΑΜ είναι σωστή ή όχι, μόνο η ιστορία θα το δείξει. Όπως και να έχει, με την κίνηση αυτή η αεροπορική ψαλίδα σε επίπεδο αριθμών γέρνει ακόμα περισσότερο υπέρ της Τουρκίας. Δεν θα ήταν πρόβλημα αν διαθέταμε την υπεροχή σε επίπεδο βληματοκεντρικών ικανοτήτων. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Η ιστορία ξεχνάει τους ηττημένους.
Άνδρες πόλις και ού τείχη, ουδέ νήες ανδρών κεναί.