Η Gazprom ανακοίνωσε τη διακοπή των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας από τις 08:00 (ώρα Μόσχας, 07:00 ώρα Ελλάδας) σήμερα, Πρωτοχρονιά, καθώς έληξε η ισχύς της συμφωνίας διαμετακόμισης και η Ουκρανική κυβέρνηση αρνείται να υπογράψει την ανανέωση της σύμβασης.
Η διακοπή αυτή σηματοδοτεί το τέλος μιας μακράς περιόδου τεταμένων σχέσεων, που ξεκίνησε με την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Ωστόσο, η Ρωσία συνεχίζει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού TurkStream, ο οποίος διασχίζει τον βυθό της Μαύρης Θάλασσας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια, ειδικά μετά την έναρξη της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία το 2022, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Η πενταετής συμφωνία διαμετακόμισης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία έληξε τις πρώτες ώρες της 1ης Ιανουαρίου 2025, με το Κίεβο να δηλώνει επανειλημμένα ότι δεν θα παρατείνει τη συμφωνία όσο συνεχίζεται ο πόλεμος.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Gazprom μέσω Telegram: «Λόγω της επανειλημμένης και σαφώς εκφρασμένης άρνησης της ουκρανικής πλευράς να ανανεώσει αυτές τις συμφωνίες, η Gazprom δεν έχει από την 1η Ιανουαρίου 2025 την τεχνική και νομική δυνατότητα να προμηθεύει αέριο για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας». Από τις 08:00 (ώρα Μόσχας), η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας έχει σταματήσει προς την Ευρώπη.
Αυτή η εξέλιξη εκτοξεύει τη στρατηγική σημασία της Αλεξανδρούπολης και του τερματικού LNG, αλλά και τη διαχείριση των ενεργειακών κοιτασμάτων νότια της Κρήτης. Η Ελλάδα μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο, με ρόλο-κλειδί στην τροφοδοσία της Ευρώπης.
Αντίθετα, η Τουρκία, πέρα από τον αγωγό των Αζέρων, δεν έχει να προσφέρει κάτι ουσιαστικό. Οι αγωγοί της Συρίας παραμένουν κατεστραμμένοι από τους βομβαρδισμούς, ενώ η Άγκυρα δεν έχει λόγο στα κοιτάσματα του Αιγαίου. Για την Ευρώπη, η στροφή στο LNG σημαίνει υψηλότερο κόστος ενέργειας, χαμηλότερη ανάπτυξη και προκλήσεις στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας. Όμως, για την Ελλάδα, τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Τα ενεργειακά της αποθέματα και ο ρόλος της ως πύλη εισόδου στην Ευρώπη την καθιστούν το νέο «μήλο της έριδος».
Η διεθνής προσοχή στρέφεται πλέον στη χώρα μας. ΗΠΑ, ΕΕ και Ισραήλ ήδη κινούνται για να διασφαλίσουν συνεργασίες. Δεν είναι τυχαίο που η Ρωσία, μέσω του πρέσβη της, έσπευσε να μας «προειδοποιήσει» να διαλέξουμε πλευρά. Η απάντηση του ελληνικού ΥΠΕΞ ήταν ξεκάθαρη: «Η Ελλάδα είναι με το διεθνές δίκαιο, όχι με πλευρές».
Σε συνδυασμό με την παρουσία της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η χώρα μας αποκτά σοβαρά χαρτιά ισχύος. Η διαχείρισή τους θα καθορίσει το μέλλον, τόσο το δικό μας όσο και της Ευρώπης.
