Η Boeing και η Lockheed Martin βρίσκονται πολύ κοντά στο να εξασφαλίσουν μεγάλες παραγγελίες από την Τουρκία, πιθανόν ήδη από την επόμενη εβδομάδα, οι οποίες αφορούν έως και 250 επιβατικά αεροσκάφη, αλλά και επιπλέον μαχητικά F-16, ενώ στο τραπέζι επανέρχεται και η μακροχρόνια διαμάχη γύρω από τα F-35.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την Παρασκευή, μέσω ανάρτησής του στα κοινωνικά δίκτυα, ότι θα υποδεχθεί τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον στις 25 Σεπτεμβρίου. Οι δύο ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν τόσο τις προωθούμενες αγορές όσο και τρόπους υπέρβασης του αδιεξόδου που είχε δημιουργηθεί με το πρόγραμμα F-35, το οποίο είχε επιβαρύνει σοβαρά τις σχέσεις των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί αμέσως μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
«Εργαζόμαστε σε πολλές εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες με τον Πρόεδρο, συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης παραγγελίας αεροσκαφών της Boeing, μιας σημαντικής συμφωνίας για F-16, αλλά και της συνέχισης των συνομιλιών για τα F-35, τις οποίες αναμένουμε να καταλήξουν θετικά», ανέφερε ο Τραμπ. «Ο πρόεδρος Ερντογάν κι εγώ είχαμε πάντοτε μια πολύ καλή σχέση».
Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, η Boeing έχει ήδη καταλήξει σε ένα πλαίσιο συμφωνίας με την Turkish Airlines, το οποίο πιθανόν να παρουσιαστεί επίσημα κατά την επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ. Οι διμερείς συνομιλίες που θα ακολουθήσουν τον Οκτώβριο ή η Ουάσιγκτον θεωρούνται τα επικρατέστερα σενάρια για τις επίσημες ανακοινώσεις.
Η Boeing παρέπεμψε για δηλώσεις στην Turkish Airlines, με τον εκπρόσωπο της εταιρείας, Γιαχγιά Ουστούν, να σχολιάζει:
«Συζητάμε με την Boeing για παραγγελία εδώ και καιρό, αλλά δεν έχει ληφθεί ακόμα οριστική απόφαση». Αντίθετα, η Lockheed Martin δεν απάντησε άμεσα σε σχετικό αίτημα.
Η πώληση αεροσκαφών αποτελεί βασικό εργαλείο στην προσπάθεια του Τραμπ να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η Boeing να έχει ξεπεράσει φέτος σε πωλήσεις την ευρωπαϊκή Airbus. Από την αρχή του έτους, οι μετοχές της Boeing έχουν ενισχυθεί κατά 22%, έναντι ανόδου 35% του δείκτη S&P 500 Aerospace & Defense.
Η συμφωνία με την Turkish Airlines θα επισφράγιζε πολυετείς διαπραγματεύσεις, καθώς η εταιρεία έχει εκφράσει την πρόθεσή της να διπλασιάσει σχεδόν τον στόλο της την επόμενη δεκαετία και να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη διεθνές αεροπορικό κέντρο αντίστοιχο με αυτό του Ντουμπάι.
Ο πρόεδρος της Turkish Airlines, Αχμέτ Μπολάτ, είχε δηλώσει πέρυσι ότι η εταιρεία βρισκόταν σε συνομιλίες με την Boeing για περίπου 250 αεροσκάφη, κυρίως 737 Max, αλλά και 75 ευρείας ατράκτου 787 Dreamliner. Υπενθυμίζεται ότι πριν από δύο χρόνια η Airbus είχε εξασφαλίσει συμφωνία για την πώληση 230 αεροσκαφών στην ίδια εταιρεία.
Ο Ερντογάν έχει στηρίξει με συνέπεια την εθνική αεροπορική εταιρεία, προβάλλοντάς την ως εργαλείο ανάδειξης της Τουρκίας και της οικονομίας της (900 δισ. δολαρίων) στη διεθνή σκηνή. Σήμερα, η Turkish Airlines δηλώνει ότι είναι η εταιρεία με πτήσεις προς τις περισσότερες χώρες παγκοσμίως, χρησιμοποιώντας την Κωνσταντινούπολη ως βασικό διαμετακομιστικό κόμβο.
Η Τουρκία υπήρξε ιδρυτικός εταίρος στο πρόγραμμα των F-35, αλλά αποβλήθηκε μετά την αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, που προκάλεσε την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων μέσω του νόμου CAATSA και έπληξε σοβαρά την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Ωστόσο, τον περασμένο Ιούνιο, ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, είχε δηλώσει στο τουρκικό πρακτορείο Anadolu ότι ενδέχεται να υπάρξει λύση στη διαμάχη για τα F-35 έως το τέλος του έτους.
Επιπτώσεις για το Ισραήλ
- Αποδυνάμωση του ισραηλινού στρατηγικού πλεονεκτήματος:
- Το Ισραήλ παραμένει ο μοναδικός χρήστης των F-35 στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ενδεχόμενη επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα ή η παράδοση F-35 θα μειώσει το ισραηλινό πλεονέκτημα στην αεροπορική υπεροχή.
- Αύξηση της πίεσης στις ΗΠΑ από εβραϊκό λόμπι και φιλοϊσραηλινούς κύκλους:
- Το ενδεχόμενο αποκατάστασης της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 θα προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον, με το ισραηλινό λόμπι να επιχειρεί να μπλοκάρει ή να περιορίσει τις μεταβιβάσεις τεχνολογίας.
- Ενίσχυση της Τουρκίας σε αεροπορικό και ναυτικό επίπεδο:
- Ο εκσυγχρονισμός του στόλου με νέα F-16 και πιθανώς F-35, σε συνδυασμό με τη στήριξη στην Turkish Airlines, θα αυξήσει τη διεθνή προβολή ισχύος της Άγκυρας. Αυτό σημαίνει περισσότερη πίεση για το Ισραήλ σε ζητήματα Ανατολικής Μεσογείου (ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες, Κύπρος).
- Επιπτώσεις στη συνεργασία Ισραήλ–Ελλάδας–Κύπρου:
- Μια τεχνολογικά ενισχυμένη Τουρκία θα καταστήσει το τριμερές σχήμα ασφάλειας Ισραήλ–Ελλάδας–Κύπρου πιο εύθραυστο, καθώς θα απαιτείται αυξημένη ισραηλινή εμπλοκή για να διατηρηθεί η ισορροπία.
- Προβληματισμός για το μέλλον της αμερικανοϊσραηλινής σχέσης:
- Αν η Ουάσιγκτον κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στην Τουρκία, το Ισραήλ μπορεί να αισθανθεί ότι υποβαθμίζεται ως προνομιακός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή.
