Στρατηγική Ανασκόπηση 3+1 (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ – ΗΠΑ)
Γεωπολιτική Βαρύτητα Συνάντησης
- Η συνάντηση πραγματοποιείται σε κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, με στόχο την:
- Ενίσχυση ενεργειακής ασφάλειας στην Αν. Μεσόγειο
- Μείωση εξάρτησης από «κακόβουλους δρώντες» (αναφορά στη Ρωσία)
- Εμβάθυνση αμερικανικής επιρροής στο ενεργειακό σύστημα της περιοχής
- Η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί το σχήμα 3+1 ως εργαλείο στρατηγικής ισορροπίας και ανάσχεσης ρωσικής και τουρκικής επιρροής.
Ενεργειακός Άξονας – Υποδομές & Διασυνδεσιμότητα
Στόχοι & Συμφωνηθέντα
- Προώθηση του Eastern Mediterranean Energy Center
- Υποστήριξη του διαδρόμου IMEC (India-Middle East-Europe Corridor)
- Ενίσχυση ενεργειακών διασυνδέσεων (Electricity & Gas Interconnectors)
- Προστασία ενεργειακών υποδομών και θαλάσσιων/υποθαλάσσιων δικτύων
Κρίσιμα έργα
- Greece–Cyprus–Israel Interconnector (GSI)
- Σύνδεση ηλεκτρικών δικτύων Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ
- Στρατηγικό βάρος: ενεργειακή ένωση Ισραήλ–ΕΕ
- Υψηλό γεωπολιτικό ρίσκο λόγω Τουρκίας
- Απόρριψη EastMed από ΗΠΑ → Στροφή σε ηλεκτρική διασύνδεση & LNG
- Αμερικανική εμμονή στην ενεργειακή μετάβαση με υγροποιημένο φυσικό αέριο και grid-based energy
Αμερικανική Πίεση στο Ισραήλ για τη Συμφωνία με Αίγυπτο
Ιστορικό συμφωνίας
- Σύμβαση 35 δισ. δολαρίων (Αύγουστος 2025) για μεταφορά φυσικού αερίου από Leviathan στην Αίγυπτο
- Αίγυπτος:
- Φθίνουσα εγχώρια παραγωγή
- 60% εισαγωγών αερίου από Ισραήλ
- Τιμή αγωγού: ~7,75$/mBTU vs LNG: ~13,5$/mBTU
- Αναγκαία για αποπληρωμή χρεών σε διεθνείς ενεργειακές εταιρείες
- Ακύρωση/παγώμα συμφωνίας από Ισραήλ → Διπλωματική κρίση
Αντίδραση ΗΠΑ
- Ακύρωση επίσκεψης Υπουργού Ενέργειας ΗΠΑ στο Ισραήλ
- Πίεση για:
- Διατήρηση περιφερειακής σταθερότητας
- Προστασία συμφερόντων Chevron
- Αποφυγή αιγυπτιακής ενεργειακής κρίσης με πιθανή κοινωνική/πολιτική αποσταθεροποίηση
Εσωτερική Ισραηλινή Διάσταση
- Επιτροπή εθνικής πολιτικής ενέργειας: κίνδυνος μελλοντικής ενεργειακής ανεπάρκειας (μέσα στα επόμενα 25 χρόνια)
- Ανησυχία για αυξήσεις τιμών ενέργειας στο Ισραήλ λόγω εξαγωγών
- Ασφάλεια εφοδιασμού → ζήτημα εθνικής ασφάλειας
Αίγυπτος: Οικονομική & Ενεργειακή Πίεση
- Υψηλός πληθωρισμός → κατάρρευση λίρας
- Εξάρτηση από φθηνό ισραηλινό αέριο
- 20+ δισ. δολάρια δαπάνες για εισαγωγές LNG/πετρελαίου το 2025
- Ρόλος συμφωνίας: αποφυγή χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης και κοινωνικής αναταραχής
Διαστάσεις Άμυνας & Ασφάλειας
Ενεργειακή Ασφάλεια ως Αμυντική Προτεραιότητα
- Προστασία υποθαλάσσιων υποδομών (καλώδια/αγωγοί)
- Συνδυασμός:
- ενεργειακών flows
- στρατιωτικής επιρροής
- ναυτικών δυνάμεων σε Αν. Μεσόγειο
ΗΠΑ ως εγγυήτρια δύναμη
- Ενεργειακή σταθερότητα = Δυτικός έλεγχος στρατηγικού χώρου
- Ενίσχυση τριμερούς άξονα Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ
- Μείωση ρόλου Τουρκίας και μπλοκάρισμα δόγματος «κανένα έργο χωρίς Άγκυρα»
Τουρκικός Αναθεωρητισμός
- Απαιτήσεις συμμετοχής σε κάθε ενεργειακό έργο στην Αν. Μεσόγειο
- Αμφισβήτηση ελληνικής ΑΟΖ & NAVTEX
- Στρατηγική πίεσης σε GSI και διασυνδετήρες
Επιπτώσεις για Ελλάδα – Κύπρο
Στρατηγικά Οφέλη
- Ενίσχυση ρόλου ως ενεργειακού κόμβου Ανατολικής Μεσογείου
- Ευρωπαϊκή στρατηγική σύνδεση με Ισραήλ
- Αμερικανική πολιτική–στρατηγική κάλυψη
Προκλήσεις
- Γεωπολιτικός κίνδυνος υλοποίησης έργων
- Πιθανές πιέσεις για «συμβιβασμούς» με Τουρκία
- Οικονομικά/τεχνικά ζητήματα GSI & ανάγκη στήριξης ΑΔΜΗΕ – ΡΑΕΚ
Οικονομική Διάσταση
- Τεράστιες επενδύσεις σε ενέργεια, LNG, ηλεκτρικά καλώδια, γεωπολιτική τεχνολογία
- Αμερικανική Chevron σε κομβικό ρόλο στο Leviathan
- Πλαίσιο αντι-ρωσικών κυρώσεων & ενεργειακής διαφοροποίησης ΕΕ
Συμπέρασμα – Στρατηγικός Χάρτης
- Το 3+1 αποτελεί πυλώνα ενεργειακής, αμυντικής και οικονομικής σταθερότητας
- Η Ουάσιγκτον επιχειρεί:
- να επιβάλει περιφερειακή συνοχή
- να αποτρέψει τουρκικό αναθεωρητισμό
- να εξασφαλίσει ροή ενέργειας μέσω συμμάχων
- να συνδέσει Ισραήλ με ΕΕ ενεργειακά και στρατηγικά
- Ελλάδα & Κύπρος βρίσκονται σε θέση-κλειδί, αλλά με υψηλές γεωπολιτικές ευθύνες και κινδύνους
