Θανάσης Βασιλακόπουλος
Τις πρώτες μέρες του Μαρτίου, με δηλώσεις του ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν προανήγγειλε επερχόμενη στρατιωτική επιχείρηση στα εδάφη του Βορείου Ιράκ κατά των δυνάμεών του PKK, αρχής γενομένης το καλοκαίρι του 2024. Στόχος της τουρκικής ηγεσίας είναι η απομάκρυνση των κούρδων μαχητών από τα ιρακινά σύνορα με την Τουρκία και η εγκαθίδρυση μίας ζώνης ασφαλείας βάθους 30 έως 70 χλμ. εντός του ιρακινού εδάφους. Αυτή τη φορά όμως, η Άγκυρα διαφαίνεται πως αναζητά συμμάχους στις κινήσεις της κατά του PKK. Έτσι, την Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024, στη συνάντηση που πραγματοποίησαν ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χαγκάν Φιντάν μαζί με τους Ιμπραήμ Καλίν ( επικεφαλής Μυστικών Υπηρεσιών ) και Γιασάρ Γκιουλέρ ( Υπουργός Άμυνας ), με τους ιρακινούς ομόλογους τους, ανακοινώθηκε η από κοινού δράση των δύο χωρών απέναντι στην οργάνωση του PKK, προετοιμάζοντας παράλληλα και το έδαφος για την επερχόμενη επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στη Βαγδάτη. Αμφότερες οι δυο χώρες επιθυμούν να εκδιώξουν τις δυνάμεις του PKK καθώς οι τελευταίες έχουν τη δυνατότητα να απειλήσουν σοβαρά το σχεδιαζόμενο έργο αυτοκινητόδρομου και σιδηροδρόμου μήκους 1.200 χιλιομέτρων που θα συνδέει τον Περσικό Κόλπο με την Τουρκία μέσω του Ιράκ( Iraq Development Road )
Η δράση όμως της Τουρκίας στα εδάφη του Ιράκ δεν αποτελεί μια καινούργια μεταβλητή στην εξωτερική της πολιτική. Ήδη από το 2019, η Άγκυρα έχει ξεκινήσει μια σειρά στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά του PKK στο Βόρειο Ιράκ, με την κωδική ονομασία « Pençe Hareketi ( Επιχείρηση Νύχι – Operation CLAW ) ». Πέρα από τις αεροπορικές επιδρομές των τουρκικών μαχητικών, έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης ελικόπτερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη καθώς και μονάδες ειδικών δυνάμεων επί του εδάφους. Η επιτυχής έκβαση της αποστολής είχε ως αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση προωθημένων τουρκικών βάσεων και φυλακίων εντός της περιοχής Hakurk, όπου παρατηρείταιέντονη κουρδική παρουσία. Η παραπάνω επιχείρηση οδήγησε στην έναρξη της αεροπορικής επιδρομής υπό την επιχείρηση « Pençe Kartal ( Νύχι του Αετού – Claw Eagle ) » στις 15 Ιουνίου 2020 και της χερσαίας επέμβασης « Pençe Kaplan ( Νύχι τις Τίγρης – Claw Tiger ) », δυο ήμερες αργότερες στις 17 του ίδιου μήνα.
Τον Απρίλιο του 2021, ακολούθησαν οι επιχειρήσεις « Pençe Şimşek ( Νύχι του Φωτός – Claw Lightning )» και « Pençe Yıldırım ( Νύχι του Κεραυνού – Claw Thunderbolt)» στις περιοχές Metina, Zap και Avashin-Basyan, που ολοκληρώθηκαν ένα χρόνο αργότερα. Εκείνον τον Φεβρουάριο του 2021 η βιαστική εν πολύς επιχείρηση διάσωσης μιας ομάδας Τούρκων αιχμαλώτων στα βουνά του Ιράκ, οδήγησε στην εκτέλεση τους, με τις σωρούς τους να βρίσκονται εντός ενός σπηλαίου. Με κύριο στόχο την εξάλειψη του PKK από την αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν, Τούρκοι αλεξιπτωτιστές μεταφερόμενοι με ελικόπτερα Chinook και Black Hawk αναπτύχθηκαν στα σύνορα της Τουρκίας με το Ιράκ, με σκοπό τη δημιουργία περαιτέρω στρατιωτικών βάσεων, κίνηση η οποία συνοδεύτηκε από αεροπορικούς βομβαρδισμούς και βομβαρδισμούς πυροβολικού. Οι κινήσεις της αεροπορίας, του πυροβολικού και των ειδικών δυνάμεων είχαν ως αποτέλεσμα την « εξουδετέρωση » σημαντικού αριθμού Κούρδων μαχητών με το Τουρκικό Υπουργείο Άμυνας από την πλευρά του, να ανακοινώνει την απώλεια 21 στελεχών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι σφοδροί βομβαρδισμοί πέραν της στρατιωτικής σημασίας, έλαβαν και κοινωνική διάσταση μιας και οδήγησαν στην εκδίωξη τοπικών πληθυσμών από τουλάχιστον 23 χωρία της περιοχής δημιουργώντας σημαντικό προσφυγικό ζήτημα. Μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου του 2020, η τουρκική αεροπορία καθώς και επίγειες δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων της 5ης και 1ης Ταξιαρχίας Καταδρομών με εξειδίκευση στον ορεινό αγώνα, πραγματοποιήσαν επιχειρήσεις κατά των θέσεων των κουρδικών αντάρτικών δυνάμεων στα όρη του Qadil και στην επαρχεία του Sinjar. Τα τουρκικά μαχητικά και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν, φαίνεται ότι έπληξαν αρκετούς στόχους εντός ιρακινού εδάφους, συμπεριλαμβανομένων κέντρων εκπαιδεύσεως των δυνάμεων του PKK, καταφυγίων, σηράγγων και αποθηκών πυρομαχικών. Ο ιρακινός στρατός επέκρινε τη στρατιωτική αυτή επιχείρηση ως “παραβίαση της κυριαρχίας του“, με τον Τούρκο Υπουργό Άμυνας, Hulusi Akar, να χαρακτηρίζει τις επιχειρήσεις επιτυχείς, δηλώνοντας ότι οι στόχοι δεν ήταν παρά “τρομοκρατικοί στόχοι“.
Η τελευταία επίσημη επιχείρηση της Τουρκίας στο βόρειο τμήμα του Ιράκ εν πολύς στις ίδιες περιοχές με τις προκάτοχους της το 2021, ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2022 και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του ίδιου χρόνου. Το όνομα αυτής : «Pençe-Kilit ( Σφραγισμένο Νύχι – Claw Lock ) ». Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία προχώρησε σε βομβαρδισμούς στόχων στην επαρχία Duhok, μιας εκ των επαρχιών υπό των έλεγχο της αυτόνομης κυβέρνησης του Κουρδιστάν.Ακολούθησε διείσδυση Τούρκων καταδρομέων μέσω χερσαίων και εναέριων μέσων. Τα « Μπορντό Μπερελλί » μαζί με την υποστήριξη των τουρκικών μαχητικών και των μη επανδρωμένων αεροσκαφώνεξουδετέρωσαν στόχους του PKK καταστρέφοντας τούνελ, καταφύγια, αποθήκες πυρομαχικών καθώς και κουρδικά σημεία διοίκησης της περιοχής. Στόχοι της επιχείρησης ήταν η διακοπή της υλικοτεχνικής σύνδεσης μεταξύ των βάσεων του PKK στο Ιράκ και των εδαφών που ελέγχονται από τις δυνάμεις των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων στη Συρία καθώς και η αποσόβηση κουρδικών επιθέσεων στις τουρκικές βάσεις στο ιρακινό έδαφος.Αυτή τη φορά οι μαχητές του PKK ήρθαν αντιμέτωποι και με τις δυνάμεις των Κούρδων Peshmerga καθώς οι πρώτοι λόγω των βομβαρδισμών προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο σε χωρία υπό τη διοίκηση της αυτόνομης κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG).Οι απώλειες και των δύο πλευρών, σε σχέση με τις προηγούμενες επιχειρήσεις, παρουσίασαν άνοδο, με την Τουρκία να ανακοινώνει το θάνατο 83 Τούρκων στρατιωτών και να δηλώνει πως εξουδετέρωσε πάνω από 700 Κούρδους μαχητές.
Στα τέλη του 2023, το PKK εκμεταλλευόμενο τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες της χειμερινής περιόδου ( σφοδρές χιονοπτώσεις ), εξαπέλυσε επιθέσεις έναντι τουρκικών φυλακίων της περιοχής Hakurk κατά μήκος του όρους Qadil, αναγκάζοντας την τουρκική Διοίκηση Ειδικών Δυνάμεων να « αιμορραγήσει » με 12 απώλειες μελών της μέσα σε λίγες ώρες. Βίντεο που δημοσιεύτηκαν στην πλατφόρμα X, αποτυπώνουν τις χιονισμένες δύσβατες πλαγιές του όρους Qandil με τις δυσκολίες ακόμα και στην κίνηση των πεζών τμημάτων να είναι εμφανείς.
Συμπερασματικά, ο κύριος στόχος αυτής της σειράς επιχειρήσεων « Claw » από το 2019, είναι να ανακόψει την εσωτερική κυκλοφορία των δυνάμεων του PKK από τις κύριες οπίσθιες βάσεις που έχουν εγκατασταθεί στο όρος Qandil στο βορειοανατολικό Ιράκ μέχρι τα σύνορα Συρίας-Ιράκ στα βουνά της επαρχίας Sinjar. Εκεί οι Κούρδοι αντάρτες έχουν τις κύριες θέσεις τους, τις οποίες κατέλαβαν τα προηγούμενα χρόνια μετά τις νίκες τους κατά του ISIS. Ενώ οι ακριβείς αριθμοί των τουρκικών δυνάμεων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, υπολογίζεται πως η Τουρκία έχει αναπτύξει 5.000-10.000 στρατιώτες στα ιρακινά εδάφη. Μόνιμες τουρκικές βάσεις στο Βόρειο Ιράκ έχουν δημιουργηθεί και μέσω άτυπων συμφωνιών μεταξύ της Τουρκίας και της αυτόνομης κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG), παρά την έλλειψη έγκρισης και τις περιστασιακές αντιρρήσεις της Βαγδάτης.
Είναι γεγονός πως η Τουρκία ακολούθησε παρόμοια πολιτική και στη Βόρεια Συρία απέναντι στις δυνάμεις του YPG με τις τρείς στρατιωτικές επιχειρήσεις της στη δυτική όχθη του Ευφράτη, στο Αφρίν και τη Ροζάβα. Η Άγκυρα επιδίωξε ενεργά να εμποδίσει τους Κούρδους της Συρίας του YPG από το να δημιουργήσουν μια αυτόνομη περιοχή κατά μήκος των βόρειων συνόρων της με τη Συρία. Για την τουρκική κυβέρνηση τόσο το YPG όσο και το πολιτικό του μέρος, το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), θεωρούνται ως σημαντική απειλή για την τουρκική ασφάλεια, λόγω της σύνδεσης αυτών με τη τρομοκρατική, κατά τους Τούρκους, οργάνωση του PKK. Στο Ιράκ, η Τουρκία είχε μέχρι στιγμής σχετικά το ελεύθερο, καθώς η Ρωσία απουσιάζει από την περιοχή και οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η στρατιωτική παρουσία της Άγκυρας αποτελεί αντίβαρο στο Ιράν. Ωστόσο, για να επιτύχει μια αποφασιστική στρατιωτική νίκη κατά του ΡΚΚ στο Ιράκ, η Τουρκία θα πρέπει να επεκτείνει το πεδίο των επιχειρήσεών της σε όλο το μήκος των βουνών Qadil. Μια τέτοια κίνηση πιθανόν να έφερνε αναταράξεις στις σχέσεις Τεχεράνης – Άγκυρας παρόλο που μέχρι στιγμής, το Ιράν φαίνεται να ανέχεται την τουρκική εισβολή στο βόρειο τμήμα του Ιράκ. Ωστόσο μια τουρκική παρέμβαση σε περιοχές της ιρανικής σφαίρας επιρροής νοτίως του Qadil, είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή.
